در سال‌های اخیر با تشدید فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل عمومی و تجاری کشور، دولت‌های مختلف وعده‌هایی را برای نوسازی این ناوگان ارائه دادند؛ وعده‌هایی که با وجود اختلافات آماری و پیش‌بینی‌ها اما در یک نقطه مشترک بودند و آن هم توقف نوسازی ناوگان بود. با اتکا به عدم نوسازی چشمگیر ناوگان تا امروز به‌نظر می‌رسد هیچ برنامه مدونی برای نوسازی ناوگان تجاری کشور وجود ندارد و کمتر سازمان و ارگانی هم به جد پیگیر نوسازی ناوگان و رهایی از مدل‌های فرسوده و درعین حال آلاینده هستند.
جدیدترین نسخه از طرح نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی مربوط‌به جایگزینی حدود ۱۰۰هزار دستگاه طی ۵سال آینده است؛ طرحی که به‌نظر می‌رسد نسبت‌به طرح نیمه‌کاره دولت یازدهم از نظر اعداد و ارقام، منطقی‌تر به نظر می‌رسد اما هنوز بعد از دو سال به مرحله اجرا نرسیده و در دست بررسی است!
۶۵هزار کامیون فرسوده بلاتکلیف در کشور
ابتدای سال ۱۴۰۰ وزیر راه و شهرسازی وقت وعده نوسازی ۶۵هزار کامیون فرسوده در ۵سال را داد؛ یعنی سالانه ۱۳هزار دستگاه از کامیون‌های فرسوده نوسازی شوند. این در حالی است که امروز بعد از گذشت بیش از یک‌سال‌ونیم از این وعده هنوز اقدام چشمگیری در این خصوص انجام نشده و آمار مشخصی در این زمینه ارائه نشده است.
محمد اسلامی که این طرح را گام بزرگی در مسیر نوسازی خوانده بود، اعلام کرد در این زمینه قراردادهایی با کارخانه‌های داخل کشور و مطابق با استانداردهای وزارت راه و شهرسازی وجود دارد و همچنین مجوز واردات کامیون گرفته شده و با یک برنامه زمان‌بندی‌شده نوسازی انجام می‌شود که هدف آن صرفه‌جویی در سوخت و ارتقای ایمنی است. این در حالی است که به‌رغم واردات کامیون‌های کارکرده و انعقاد قراردادهای کم تعدادی با برخی از تولیدکنندگان داخلی اما همچنان این طرح به مرحله اجرایی مشخصی نرسیده است.
پیشتر و در سال ۱۳۹۹ نیز وزیر راه و شهرسازی وعده مشابهی برای نوسازی این ۶۵هزار دستگاه کامیون فرسوده اما طی ۳ سال را اعلام کرده بود که اقدام مشخصی برای آن هم انجام نشد.
تصمیم ناموفق نوسازی کامیون‌های فرسوده
در ماه‌های پایانی سال ۱۳۹۶ نیز دولت دوازدهم هم از طرح کلیدبه‌کلید رونمایی کرد و وعده داد طی ۳سال بیش از ۲۰۲هزار دستگاه از انواع خودروهای تجاری سبک، نیمه‌سنگین و سنگین را نوسازی کند؛ وعده‌ای که تقریبا هیچ‌گاه عملی نشد.
ازسوی‌دیگر اسفندماه سال ۹۴ هم تفاهم‌نامه نوسازی ۶۵هزار کامیون بین عباس آخوندی، وزیر وقت راه و شهرسازی و وزیر نفت امضا شد.
بر اساس این تفاهم‌نامه قرار بود در یک بازه چهارساله ۶۵هزار کامیون فرسوده کشور نوسازی شود. بر این اساس با توافقی که میان وزارت راه و شهرسازی و وزارت نفت امضا شد، طرح نوسازی ۶۵هزار کامیون با اختصاص ۲میلیارد و ۷۶۲میلیون دلار از محل صرفه‌جویی کلید خورد، اما گفته می‌شود تحریم‌ها و طرح کلید به کلید باعث توقف این طرح شد.
وعده جدید نوسازی ۱۰۰هزار کامیون طی ۵سال
در تازه‌ترین وعده نوسازی کامیون‌های فرسوده رئیس ستاد سوخت اعلام کرده از ۵۰۰هزار کامیون درون شهری و برون شهری حدود ۲۰۰هزار کامیون فرسوده است.
علیرضا احمدی با اشاره به این که سن فرسودگی کامیون‌ها براساس آیین‌نامه ماده ۸ قانون هوای پاک به ۱۶سال تقلیل پیدا کرده، گفت: «چند طرح برای نوسازی کامیون در نظر گرفته شده است.»
وی بیان کرد: «براساس طرح نوسازی ۶۵هزار دستگاهی با مشارکت ستاد بهینه‌سازی سوخت و طرح کلید به کلید با مشارکت سازمان گسترش، واردات کامیون‌های با عمر زیر سه‌سال ساخت داده شد که طی سه‌سال گذشته ۲۶هزار و ۵۴ نفر ثبت‌نام کردند و از این میزان ۱۸هزار و ۱۴۴ ثبت‌سفارش صورت گرفته است.»
احمدی در ادامه افزود: «برای اصلاح قیمت‌ها طرحی ارائه شده که در حال بررسی است و در صورت تصویب حدود نیمی از ناوگان در ۵سال آینده نو سازی می‌شود.»
تبدیل تهدید کامیون‌های فرسوده به فرصت رونق تولید
به‌رغم تمام مشکلاتی که خودروهای فرسوده برای کشور به وجود می‌آورند و هزینه‌های گزافی که به دولت‌ها تحمیل می‌کنند اما کم و بیش اکثر طرح‌های نوسازی بدون نتیجه چشمگیر باقی مانده‌اند و به نظر می‌رسد حمایت درخور توجهی از این طرح‌ها به عمل نمی‌آید. آن‌طورکه تحقیقات رسمی نشان می‌دهند کامیون‌های فرسوده در کنار سطح پائین ایمنی و حادثه‌ساز بودن، چیزی حدود سه برابر کامیون‌های نو سوخت مصرف می‌کنند. این در حالی است که مشکلات دیگری ازجمله آلایندگی‌های محیط زیستی را هم به دنبال دارند.
باتوجه به آن که اکثر این خودروها عمری بیش‌از ۴۰ سال دارند بنابراین آلودگی بسیاری تولید می‌کنند. این در حالی است که آغاز مستمر نوسازی ناوگان تجاری می‌تواند در روزهای رکود تولید در کشور، گره از کار تجاری‌سازان بگشاید و در سایه حمایت‌های دولتی رونق دوباره را به خودروسازان این بخش بازگرداند.
